روابط تجاری با ایران

در این فصل، مبادلات تجاري سوریه با ایران بررسی و تجزیه و تحلیل میشود، تا تولیدکنندگان صنعتی و تجار ایرانی بتوانند شناخت کافی از فضاي کسب و کار را به دست آورند.

تراز تجاری

علیرغم وجود ارتباطات سیاسی، اجتماعی و مذهبی مستحکم میان دولتها و ملتهاي ایران و سوریه، حجم و ارزش مبادلات تجاري میان آنها، در حد مورد انتظار نمیباشد. در سال،2018 مطابق اطلاعات سایت تجارت جهانی، ارزش واردات سوریه از ایران 99میلیون دلار بوده است. این در حالی است که سوریه در این سال تنها 6.7 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده است. این امر حکایت از تراز منفی 92.3 میلیون دلاري سوریه در تجارت با ایران است. جدول زیر ارزش مبادلات تجاري بین دو کشور را طی سالهاي 1388 الی دو ماهه 1398 نشان میدهد. اطلاعات این جدول از سالنامه آماري گمرك جمهوري اسلامی ایران استخراج شده است.

سال	1388	1389	1390	1391	1392	1393	1394	1395	1396	1397	2 ماهه 1398
صادرات	377	516	365	159	115	100	149	256	172	99	25.2
واردات	20	29	26	24	10	9	8	9	13	6.7	0.2
تراز تجاری	357	486	339	135	105	91	141	247	159	92.3	25
حجم مبادلات	397	545	391	183	125	109	157	265	185	105.7	25.4

جدول 9-مبادلات تجاری ایران و سوریه از سال 1388 تا دو ماهه 1398(میلیون دلار) [13]

همانگونه که مشاهده میشود در سال 1388حجم مبادلات دو کشور حدود 397 میلیون دلار، در سال 89، 545 میلیون دلار، در سال 90، حدود 391 میلیون دلار و در سال 91 حدود 183میلیون دلار بوده است.

طى سالهاى اخیر روند تجارت بین دو کشور داراى کاهش بوده است به نحوى که طی حدود 10 سال میزان مبادلات تجاری دو کشور از545 به 105.7 میلیون دلار در سال 97 رسیده است که دلیل عمده آن جنگهای داخلی سوریه در سالهای 90 و 91 میباشد که همانطور که در نمودار زیر مشاهده میکنید در این سالها حجم مبادلات به شدت کاهش یافته است. اما اکنون که شرایط در سوریه رفته رفته بهبود مییابد انتظار میرود با افزایش روابط سیاسی و تجاری دو کشور در سالهای آینده حجم مبادلات تجاری افزایش یابد.

نمودار 61-مبادلات تجاری ایران و سوریه (1388-1397) [13]

طى مدت یاد شده تراز تجارى جمهوري اسلامی ایران با جمهورى عربى سوریه همواره به سود کشورمان مثبت بوده است. تراز تجارى ایران با کشور مذکور در سال 88، 357 میلیون دلار بوده است و در سال 97، به دلایلی که ذکر شد به 92.3 میلیون دلار کاهش یافته است.

لازم به ذکر است در جدول مورد اشاره صرفاً آمار تجارت کالا بین دو کشور مورد بحث قرار گرفته است، لیکن اشاره میگردد که آمار تجارت خدمات (به ویژه مسافرت زائرین ایرانى به اماکن متبرکه آن کشور و نیز سرمایهگذارى شرکتهاى ایرانى در سوریه و نیز انجام تعدادى مناقصه در آن کشور) نیز رقم قابل توجهى میباشد که در سالهاى اخیر به ارزش و اهمیت آن افزوده شده است.

2. واردات سوریه از ایران

در سال 2018 میلادی، مطابق اطلاعات سازمان توسعه تجارت، ارزش واردات سوریه از ایران 99 میلیون دلار بوده است. بیشترین ارزش صادرات ایران مربوط به شیر آلات برنجی به ارزش 11.081 هزار دلار میباشد.

مهمترين اقلام وارداتی سوريه درسال 1397[امیر1]

ردیف	نام کالا	ارزش (هزار دلار)
1	شیر آلات برنجی	11.081
2	قرص کپسول	10.015
3	شیر خشک	7.408
4	شیشه ساختمانی	4.513
5	کاشی	3.580
6	روغن پایه کشتی	3.477
7	متانول کشتی	3.457
8	قطعات خودرو	3.212
9	میلگرد کلاف ساده	2.465
10	خمیر مایع	2.449

نمودار 62-مهمترین اقلام وارداتی سوریه در سال 1397 [13]

1-2. پتانسیل صادراتی ایران به سوریه

مطابق با اطلاعات ارائه شده از سوي پایگاه اطلاعاتی،ITC فهرست برخی از انواع کالاهایی که داراي قابلیت صادراتی به سوریه میباشند، مطابق با جدول زیر است. اطلاعات این جدول براي صادرکنندگان ایرانی از اهمیت بالایی برخوردار است.

ردیف	کد 6 رقمی HS	عنوان
1	271000	نفت و روغنهای حاصل از مواد معدنی قیری غیر خام
2	270900	نفت خام
3	271113	گاز بوتان
4	390110	پلی اتیلنهاي داراي وزن مخصوص کمتر از 94درصد
5	390120	پلی اتیلنهاي داراي وزن مخصوص بیش از 94درصد
6	760110	آلمینیوم غیر ممزوج
7	721420	سایر میلههاي آهنی و فولادي داراي برآمدگی و گودي
8	381710	اکلیلهاي بنزینهاي مخلوط شده
9	251511	سنگ مرمر و سنگ تراورتن به صورت خام و کار نشده
10	090240	چاي سیاه تخمیر شده
11	390760	پلی اتیلن ترفنالات
12	390410	پلی کلرورونیل مخلوط نشده با سایر مواد
13	010410	گوسفند زنده
14	252321	سیمان سفید
15	690890	سایر کاشیهای سرامیکی…
16	390310	پلی پروپیلن
17	740311	مس کاتد و غیرکاتد
18	870422	وسایل نقلیه موتوري براي حمل و نقل کالا با وزن بیش از 5تن و کمتر از 60تن
19	870899	سایر قطعات وسایل نقلیه

نمودار 63-مجموعه کالاهای دارای پتانسیل صادراتی به سوریه [17]

2-2. پتانسیل وارداتی ایران از سوریه [امیر2]

مطابق با اطلاعات ارائه شده از سوي پایگاه اطلاعاتی، ITC.orgفهرست برخی از انواع کالاهایی که داراي قابلیت واردات از کشور سوریه میباشند، مطابق با جدول زیر است.

ردیف	کد 6 رقمی HS	عنوان
1	271000	نفت و روغن حاصل از مواد معدنی قیري غیرخام
2	100110	گندم سخت
3	300490	دارو
4	351020	فسفات کلسیم طبیعی آسیاب نشده
5	300410	پنیسیلین
6	392690	سایر مصنوعات پلاستیکی
7	071340	عدس
8	720211	فنر و منگنزهاي غنی شده توسط کربن
9	841810	یخچال فریزر
10	760692	ورقهاي آلومینیومی
11	940360	مبلمان چوبی
12	392190	ورقههاي باریکههاي مواد پلاستیکی
13	300320	آنتی بیوتیکها
14	732690	سایر مصنوعات آهنی
15	854420	کابلهاي برق، هممحور
16	940510	لوستر
17	520100	پنبههاي خام
18	040210	فراوردههاي لبنی
19	730630	لولههاي پروفیلها

نمودار 64- مجموعه کالاهای دارای پتانسیل صادراتی به سوریه [17]

3. صادرات سوریه به ایران [امیر3]

در این قسمت به بررسی وضعیت صادرات سوریه به ایران میپردازیم. براي این منظور وضعیت صادرات سوریه را در سطح گروه کالایی بررسی مینماییم.

در سال 2018 میلادی، مطابق اطلاعات سازمان توسعه تجارت، ارزش واردات سوریه از ایران 6.7 میلیون دلار بوده است. بیشترین ارزش واردات از سوریه مربوط به روغن زيتون فرابکر میباشد که برابر 13.702 هزار دلار بوده است.

ردیف	نام کالا	ارزش (هزار دلار)
1	روغن زيتون فرابکر	3702
2	خاک فسفات محصول کشور اردن	2809
3	پوست گردو خرد شده	138
4	آلوميناي سفيد ذوبي	41
5	سنگ کوپ	11
6	سنگ کوپ مرمريت	8

نمودار 65-مهمترین اقلام وارداتی ایران از سوریه در سال 1397 [13]

4. روابط اقتصادی دو کشور

در پی اتخاذ سیاست گسترش روابط تجاري و سیاسی ایران با کشورهاي منطقه، روابط سیاسی، ایران با کشور سوریه که همواره از استحکام مناسبی برخوردار بوده است، همچنان به قوت خود باقی مانده است. لیکن به نظر میرسد، روابط اقتصادي دوجانبه میان این دو کشور، نتوانسته است به گرمی روابط سیاسیشان باشد. در هر صورت جهت آگاهی از چگونگی روابط اقتصادي این دو کشور به صورت مختصر به بررسی این روابط در سالهاي قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران پرداختهایم:

1-4. روابط اقتصادی دو کشور پیش از انقلاب

اولین موافقتنامه بازرگانى میان دو کشور در تاریخ 6/5/1353(1974 میلادی) به امضا نمایندگان آنها رسید و از تاریخ 29/10/1353(1975 میلادی) به مرحله اجرا درآمد. اعتبار این موافقتنامه سه سال و پس از آن سال به سال قابل تمدید بود. این موافقتنامه شامل دو لیست الف و ب بود که فهرست (الف) شامل کالاهاى صادراتى ایران به سوریه از جمله اتوبوس، دوچرخه، موتورسیکلت و غیره بود و فهرست (ب) شامل کالاهاى صادراتى سوریه به ایران شامل فسفات، میوه، رنگ و غیره بود. در تاریخ 13/7/1353 (1975 میلادی) نیز یک یادداشت تفاهم بین نمایندگان دو کشور (از جانب ایران وزیر امور اقتصاد و دارایى وقت و از جانب سوریه وزیر اقتصاد و بازرگانى خارجى) به امضا رسید.

2-4. روابط تجاری دو کشور پس از انقلاب

پس از پیروزى انقلاب و استحکام روابط سیاسى دو کشور، روابط اقتصادى فیمابین نیز از تحرك بالایى برخوردار گردید. در اواخر سال 1360با سفر یک هیأت عالی رتبه سیاسى اقتصادى به تهران روابط اقتصادى دو کشور وارد مرحله جدیدى گردید و در پایان مذاکرات انجام شده یک بیانیه مشترك سیاسى، یک پروتکل بازرگانى و یک قرارداد نفتى به امضا دو کشور رسید. پس از آن تا سال1367روابط بازرگانى دو کشور طى مذاکرات و نشستهاى بازرگانى مقامات عالی رتبه، تنظیم تفاهمنامهها و برگزارى کمیسیونهاى مشترك فیمابین ادامه یافت. طى سالهاى 1367تا 1375روابط دو کشور غالباً در بعد سیاسى و تشکیل اجلاسهاى کمیسیون عالى ادامه یافت. در سال 1374و در جریان برگزارى هشتمین اجلاس کمیسیونهاى فىمابین، برگزارى اجلاس کمیسیون مشترك همکاریهاى اقتصادى ـ بازرگانى مورد توافق طرفین قرار گرفت و در اردیبهشت ماه سال 1375مناسبات بازرگانى و اقتصادى دو کشور با برگزارى اولین اجلاس کمیسیون مشترك همکاریهاى اقتصادى ـ بازرگانى وارد مرحله جدیدى گردید.

امضا موافقتنامه بازرگانی بین دو کشور، تشکیل شوراىمشترك بازرگانی و توسعه همکارى اتاقهاى بازرگانى، تسهیل مشارکت در نمایشگاههاى بازرگانى و بینالمللى، تشویق بخشهاى خصوصى به بهرهگیرى از تسهیلات مناطق آزاد تجارى، برپایى نمایشگاههاى تخصصى و اختصاصى در هر یک از دو کشور، امضا موافقتنامه کشتیرانى تجارى و دریایى، انعقاد موافقتنامه همکاریهاى گمرکى، برنامه اجرایى همکاریهاى جهانگردى، تبادل هیأتهاى تجارى، امضا موافقتنامههاى حمل و نقل، اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، حمایت و تشویق سرمایهگذارى، موافقتنامه ترجیحات تجارى و… از موارد مورد توافق طرفین طى برگزارى اجلاسهاى کمیسیون مشترك میباشد.

از سال 1375 لغایت 1387، 14 اجلاس کمیته عالی همکاریهاي اقتصادي با تولیت وزارت مسکن و شهرسازي و به ریاست معاون اول محترم رئیس جمهور و نخست وزیر سوریه تشکیل شده است.

آخرین اجلاس کمیته عالى همکاریهاي اقتصادى فیمابین نیز به طور همزمان در بهمن ماه 1397در تهران برگزار گردید.

1-2-4. اولویتهای سرمایهگذاری صنعتی ایران در سوریه

سرمایه گذاری مشترک در صنایع شیمیائی، فلزات اساسی و مواد غذایی
امکان خرید سهام واحد های صادراتی و تولیدی در منطقه ی آزاد سوریه
ایجاد خط تولید خودرو و ساخت ماشین آلات صنعتی و معدنی
تولید مشترک انواع محصولات کانی غیر فلزی (مانند سیمان و آهک)، محصولات شیمیائی و پاککنندهها، کاغذ و محصولات کاغذی، شکر، الکل طبی، سیمان، کود شیمیایی، ریسندگی، بافندگی و فرآیند تکمیل منسوجات، تولید پوشاک، پارچه و کشباف
سرمایهگذاری در زمینه جهانگردی (ساخت هتل در جوار بارگاه مطهر حضرت زینب (س))
ایجاد کشتارگاههای صنعتی با هدف صدور محصولات تولیدی به سایر کشورهای منطقه

2-2-4. مناطق سرمایهگذاری توسعه در سوریه [امیر4] [12]

سطوح مناطق سرمایه گذاری توسعه	محدوده	حداقل ارزش دارایی و تجهیزات ثابت (لیر سوریه)
اولین منطقه توسعه	دمشق، حومه دمشق، حلب	50 میلیون لیر
منطقه دوم توسعه	طرطوس، لاذقیه، حمص، حما	30 میلیون لیر
منطقه سوم توسعه	درعا، سویداء، القنیطره، ادلب	20 میلیون لیر
منطقه چهارم توسعه	دیرالزور، حسکه، الرقه، البادیه	10 میلیون لیر

3-2-4. مهمترین موارد در دست اقدام جهت توسعهی روابط اقتصادی با سوریه [12]

افزایش تعداد پروازهای بین دو کشور جهت امکان رفت و آمد تجار و بازرگانان دو کشور
ایجاد شبکه ی نقل و انتقال مالی در کوتاه مدت با استفاده از ظرفیت صرافی های دو کشور و در میان مدت با استقرار شعبات بانک های ایرانی در دمشق و حلب
تاسیس مرکز تجارت ایرانیان در منطقه ی آزاد دمشق به وسیلهی اتاق مشترک اقتصاد ایران و سوریه
تشکیل کمیته ی اقتصادی مشترک ایران و سوریه جهت افزایش ملاقات ها و تبادلات اقتصادی بخش خصوصی دو کشور
رفع مشکلات پیش روی اجرای موافقت نامه ی تجارت آزاد میان دو کشور
تلاش جهت افزایش نشست های اقتصادی بین فعالین اقتصادی دو کشور و تمرکز بر برگزاری و حضور در نمایشگاه های کشور سوریه
تشکیل یک بانک اطلاعاتی از فعالین اقتصادی و شرکت های دو کشور و تهیه ی لیست اولویت ها و کالاهای استراتژیک مورد نیاز سوریه (مواد اولیه ی کارخانجات و حضور در بازسازی)
ایجاد مسیر ترانزیت کالای ایران به سوریه از طریق کشور عراق جهت پایین آوردن هزینه ی حمل و نقل بین دو کشور و سرعت در ارسال کالا

فاصله تهران – دمشق: حدود 1900کیلومتر با طول مسیر 23ساعت

4-2-4. اتاقهای بازرگانی سوریه

اتاقهای بازرگانی سوریه به سه بخش اتاق صنعت، بازرگانی و کشاورزی تقسیم میشوند و هریک به طور مستقل و در چارچوب زیر انتخاب میشوند.

اتاق بازرگانی سوریه به ریاست آقای غسان قلاع برای مدت 4سال و با انتخاب 12نفر توسط اعضاء و 6 نفر به انتخاب وزیر اقتصاد انجام می شود. اعضای این اتاق تقریبا730هزار نفر میباشند.
اتاق کشاورزی سوریه به ریاست آقای محمد کشتو برای مدت 4سال و با انتخاب 8 نفر توسط اعضاء و 8نفر به انتخاب وزیر کشاورزی انجام میشود. تعداد اعضاء این اتاق 411000نفر میباشد.
اتاق صنعت سوریه به ریاست آقای فارس الشهابی برای مدت 4سال و با انتخاب 8 نفر توسط اعضاء و 4 نفر به انتخاب وزیر صنعت انجام می شود. اعضای اتاق بالغ بر 113000نفر می باشند.
اتحادیه ی صادرکنندگان سوریه به ریاست آقای محمد ناصر السواح : حدود 5000عضو دارد و اعضای آن باید در یکی از اتاقهای بازرگانی، صنعت و یا کشاورزی عضو باشند. اعضای هیات مدیره اتحادیه مرکب از 16عضو (11عضو با انتخاب اعضای اتحادیه و 5عضو هیات مدیره از طرف وزارت خانههای اقتصاد، دارایی، صنعت و کشاورزی معرفی میشوند) می باشد. اعضای هیات مدیره، رئیس اتحادیه را برای مدت 4سال انتخاب میکنند.

5-2-4. مشکلات عمده کار با سوریه

عدم وجود مسیر ترانزیت زمینی کالا بین دو کشور (ایران – عراق – سوریه)
حمل و نقل: بدلیل نبود بار کافی برای ارسال از طریق دریا، به اجباراز طریق زمینی به بندر مرسین ترکیه و از آنجا با کشتی به بندر لازقیه انجام می گردد. این امر هزینه های زیادی را به صادرکنندگان و واردکنندگان تحمیل می کند.
عدم وجود روابط بانکی فی مابین و مشکلات مربوط به نقل و انتقال مالی.
عدم تخصیص از اعتبار خرید یک میلیارد دلاری که در مرحله ی اول برای تامین نیازمندیهای ضروری سوریه منظور شده بود به بخش خصوصی، باعث عدم حضور و فعالیت جدی بخش خصوصی ایران در سوریه گردید.
نبود اطلاعات کافی و دقیق میدانی از شرایط و اوضاع اقتصادی و تجاری سوریه.
نیاز به افزایش پروازها توسط شرکتهای ایرانی و تسهیل در امر مسافرتها.
عدم وجود امنیت و پوششهای ضمانتی برای فعالیت بخش خصوصی در سوریه.
عدم شناخت فعالان اقتصادی سوریه از امکانات و توانمندیهای صنعتی و تجاری ایران.

6-2-4. موافقتنامههاي مهم

مهمترین موافقتنامههایى که پس از انقلاب میان دو کشور منعقد گردیده است به شرح زیر است:

موافقتنامه ترجیحات بین دو کشور

به منظور تسهیل و گسترش تجارت فىمابین این موافقتنامه به امضاى مقامات دو کشور رسیده است. براساس این موافقتنامه جمعاً 261خط تعرفه از بخشهاى صنعت، منسوجات و کشاورزى در مقابل 296خط تعرفه از بخشهاى یاد شده کشور سوریه پس از تکمیل مراحل تقنینى موافقتنامه از ترجیحات اعطا شده از سوى کشور مقابل برخوردار خواهند شد. همچنین پس از اجراى موافقتنامه فهرست کالاهاى طرفین با موافقت هر یک قابل افزایش خواهد بود.

حاشیه ترجیح اعطا شده توسط هریک از دو کشور در مورد کالاهاي صنعتی به شرح ذیل اعلام میگردد:

کالاهاي داراي تعرفه 5 تا 20درصد از 15درصد حاشیه ترجیح برخوردار خواهند شد.
کالاهاي داراي تعرفه 21 تا 30درصد از 20درصد حاشیه ترجیح برخوردار خواهند شد.
کالاهاي داراي تعرفه 31 تا 50درصد از 25درصد حاشیه ترجیح برخوردار خواهند شد.
کالاهاي داراي تعرفه 51 درصد و بالاتر از 30درصد حاشیه ترجیح برخوردار خواهند شد.
تعرفه اعمال شـده در مورد منسوجات ایران 35 درصد و تعرفه اعمال شده در مورد منسوجات سوریه 50درصد تعیین گردیده است.
تعرفه اعمال شده براي کالاهاي کشاورزي کالا به کالا تعیین گردیده است.

لازم به ذکر است برنامه طرف ایرانی پس از لازم الاجرا شدن موافقتنامه مذکور گسترش فهرستهاي کالایی و حرکت به سمت آزادسازي تجاري با کشور سوریه میباشد.

در جدول زیر مهمترین همکاری های دوجانبه فیمابین ایران و سوریه آورده شده است:

عنوان	شامل	توضیحات
برگزاری اجلاسها وکمیته های مشترک تخصصی	اجلاس کمیسیون عالی	در سال 1397برگزار گرديد
	اجلاس كمیسیون مشترک همکاريهاي اقتصادي و بازرگاني	چهاردهمین در سال 13 97برگزار گرديد
	كمیته مشترک بازرگاني و صنعتي	در سال 95برگزار گرديد
	سايركمیته هاي تخصصي	بهمن 97كمیته موافقتنامه همکااري هااي بلند مدت برگزار گرديد-كمیته سرمايه گذاري در سال 1385
موافقتنامه ها و یادداشت تفاهم های تجاری و صنعتی	تجارت آزاد	در اسفند ماه 1389امضا و از تاريخ 29/11/91 اجرایی گرديد.
	تجارت ترجیحی	در سال 1384امضا شده است و از 1388لازم الاجراست
	بازرگانی	در سال 1375امضا شده است
	یادداشت تفاهم همکاري نمايشگاهي	1386 تاريخ آخرين تمديد مجدد در بهمن 97 امضا شد
	یادداشت تفاهم همکاري سازمان توسعه تجارت	–
	موافقتنامه همکاري هاي بلند مدت	در بهمن 97 امضا شد
	یادداشت تفاهم همکاری ژئوماتیک	در بهمن 97 امضا شد
موافقتنامه ها و یادداشت تفاهم اقتصادی و مالی	اجتناب از اخذ مالیات مضاعف	در سال 1375امضا شده است
	تشويق و حمايت متقابل از سرمايه گذاري خارجي	در سال 1376امضا شده است در بهمن 97هم امضا شد
	گمرکی	در سال 1383امضا شده است
	تفاهم نامه ترتیبات بانکي	در بهمن 97امضا شد
	تفاهمنامه همکاري صندوق هاي ضمانت صادرات	–
	يادداشت تفاهم مبارزه با پولشويي	در بهمن 97امضا شد
موافقتنامه های حمل و نقل	هوایی	در سال 1376امضا شده است
	دریایی	در سال 1378امضا شده است
	زمینی	در سال 1363 امضا شده است
	ریلی	در سال1379و 1397ودرتیر 98 امضا شده است
همکاریهای اتاق بازرگانی	اتاق مشترک بازرگاني
	شوراي مشترک بازرگاني	در اتاق بازرگاني در حال برگزاري مي باشد موافقتنامه در سال 1386
	تأسیس مركز تجاري
روابط بانکی	تأسیس شعبه بانکي ايراني	در1384چارچوب موافقتنامه تاسیس بانک پیگیري شد
	بانک مشترک	در حال مذاكره براي بانک الامان
	کارگذاری
	میزان خطوط اعتباري تخصیصي	تنها بانک مورد قبول اين كشور، Commercial Bank of Syria سقف پوشش 10میلیون يورو براي اعتبارات حداكثر يکساله(كوتاه مدت) ميباشد.خط اعتباري نیز با اختصاص مبلغ يک میلیون دلار راهاندازي شده است ولي هنوز تأمین اعتبار اجرايي نگرديده است
	درجه ریسک کشوری
همکاریهای استاندارد	يادداشت تفاهم استاندارد	در سال 1384امضا شده است

نمودار 66-همکاریهای دوجانبه ابران و سوریه [6]

2-2-4. تشکیل انجمن دوستى ایران و سوریه[امیر5]

باتوجه به سوابق و پیشینه تاریخى، فرهنگى و روابط دیرینه دوستى میان دو کشور، انجمن دوستى ایران و سوریه در تاریخ 2/3/1381 تشکیل گردید و در اداره ثبت شرکتها به ثبت رسید.

این انجمن داراى چهار کمیته کارى اجرایى میباشد که براى تحقق اهداف انجمن، زیر نظر ریاست آن فعالیت مینماید. کمیتههاى یاد شده عبارتاند از:

کمیته فرهنگى، تاریخى، هنرى، ورزشى، گردشگرى
کمیته علمى، آموزشى و پژوهشى
کمیته اجتماعى و ارتباطات
کمیته اقتصادى (صنعتى، بازرگانى و تجارى)

اهداف و وظایف کمیتههاى فوقالذکر به شرح زیر میباشد:

تشکیل گردهمایى و همایشهاى توسعه روابط صنعتى، تجارى بین دو کشور
مساعدت و تلاش در برگزارى نمایشگاههاى صنعتى، تجارى بین دو کشور
تلاش و کوشش در جهت تسـهیل در توسـعه روابط بازرگانى، صنعتى و تجارى دو کشور از طریق ایجاد ارتباط بین تجار، بازرگانان و صاحبان صنایع دو کشور
فراهم نمودن اطلاعات مورد نیاز بازرگانان، تجار و صاحبان صنایع و اتاقهاى صنایع و بازرگانى دو کشور
تلاش و فعالیت در جهت توسعه مطلوب و متوازن روابط اقتصادى دو کشور
برقرارى روابط و همکارى با دستگاهها و سازمانهاى دولتى و غیردولتى ذیربط دو کشور جهت تحقق اهداف فوق

7-2-4. فعالیتهاى نمایشگاهى و هیأتهاى تجارى

یکى از شیوههاى تبلیغ و معرفى محصولات غیرنفتى صادراتى ایران و نفوذ به بازار سوریه، برگزارى نمایشگاههاى عمومى و اختصاصى در این کشور است. امروزه نمایشگاهها از حالت سنتى خود خارج شده و نه تنها به عنوان محلى براى داد و ستد آنى کالاها یا خدمات تلقى نمیگردند بلکه تبدیل به محلى شدهاند که خریداران بالقوه و فروشندگان بالفعل از نزدیک با یکدیگر ارتباط برقرار مىنمایند و از ویژگى کالاهایى که قابلیت صدور دارند به نحو کامل مطلع مىگردند و در خصوص امکان مبادله کالا با یکدیگر به گفتگو مینشینند. برگزارى و یا شرکت در نمایشگاههاى بینالمللى فرصت مناسبى جهت توسعه صادرات به شمار میرود. اینگونه نمایشگاهها با فروش کالاها به صورت خردهفروشى و یا عمدهفروشی میتواند موجبات افزایش صادرات کالاهاى غیرنفتى را فراهم آورده و با استفاده از این موضوع میتوان شناختى از لحاظ بازارسنجى، شناخت ذوق و سلیقه مشتریان، تشخیص میزان قدرت خرید آنان و تبلیغ براى معرفى کالا را به دست آورد. در حال حاضر همکارى نمایشگاهى بین دو کشور در سطح مطلوبى قرار دارد و طى بیست و یک سال گذشته (1397-1375) هر دو کشور همه ساله در نمایشگاههاى بینالمللى یکدیگر مشارکت نمودهاند.

اولین نمایشگاه اختصاصی کالاهاي ایرانی در سوریه با مشارکت بیش از150شرکت ایرانی در بخشهاي مختلف نفت، گاز، پتروشیمی، خودرو، قطعات یدکی، صنعت، مصالح ساختمانی، صنایع غذایی، صنایع پزشکی، کشاورزي، ارتباطات و … از تاریخ چهار تا نه بهمن ماه سال 1386در دمشق برگزار گردید. لازم به ذکر است آخرین تفاهم نامه همکاریهاي متقابل نمایشگاهی بین شرکت سهامی نمایشگاههاي بینالمللی ج. ا. ایران و سازمان نمایشگاههاي بینالمللی سوریه در مرداد ماه 1387با اعتبارى دوساله به امضا رسیده است و آخرین تمدید آن مربوط به تاریخ بهمن 1397 میباشد.

آخرین نمایشگاههای برگزار شده توسط سوریه، نمایشگاه بین المللی دمشق و بازسازی سوریه نام دارد که در تاریخ شهریور 1398 با حضور چشمگیر شرکتهای ایرانی برگزار شد.

در این نمایشگاهها بیش از120شرکت ایرانی حضور داشته اند که نسبت به سالهای گذشته با افزایش4 برابری روبه رو بوده است.

در جدول زیر اسامی برخی شرکتهای ایرانی که در نمایشگاههای سوریه [18] حضور داشته اند را مشاهده میکنید:

نام شرکت
آرین فولاد غرب	فولاد نطنز	خدمات مهندسی ایده نو آتیه
اصفهان آهن آپادانا	تلاشگران اقتصاد پایدار	بهینه پردازش سپهر
الکترونیک افزار آزما	فولاد صنعت بناب	خدمات مخابراتی ارگ جدید
صنایع کاشی و سرامیک الوند	سرام نگار	گلنور
آرد ماشین	گروه مپنا	توسعه ایده ها و روش ها اورس
تجلی مهر ایرانیان	پارس گرما	برق گیر طوس
فولادامیرکبیر کاشان	صنایع الکترونیک صا ایران	طرح و پردازش غدیر
فولاد آتیه خلیج فارس	سازمان دریایی	رایمند
قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء	سازمان صنایع نیرو هوایی	نفت آذر آپادانا
پدیدار چوب کاوه	صنایع تولیدی نورد گرم فلز	تکنولوژی فارس
نیان الکترونیک	واگن پارس	سازان

نمودار 67- شرکتهای ایرانی که در نمایشگاههای سوریه [18][امیر6]

5. تحلیل موقعیت (SWOT)

در این قسمت بعد از بررسی روابط تجاري ایران و سوریه سعی خواهیم کرد براي ایجاد چشماندازى از وضعیت آتی روابط دو کشور، وضعیت موجود را ارزیابی و تحلیل کنیم. به این منظور از روش تحلیل موقعیت استفاده خواهیم کرد.

در این راه ابتدا نقاط ضعف و نقاط قوت روابط دو کشور را بررسی میکنیم و سپس عوامل خارجی تأثیرگذار بر این روابط شامل تهدیدها و فرصتهاي موجود را معرفی میکنیم.

جدول شمارة 39، نقاط ضعف و قوت روابط دو کشور را معرفی میکند.

ضعفها

غالب بودن تصمیمات سیاسیحمل و نقل نامطلوبدولتی بودن اقتصادضعف در اطلاع رسانیقوانین ناپایدارکمبود منابع مالیضعف در مهارتهای مذاکره و بازاریابی

قوتها

اهتمام جهت روانسازی قوانین و مقرراتارائه سیاستهای حمایتی از صادراتموقعیت برتر اقتصادي ایران نسبت به سوریهسرمایهگذاریهاي انجام شده قبلیسوابق درخشان در بخش خدمات فنی و مهندسیافزایش ظرفیت تولید در بخشهاي صنعتی و معدنیخصوصی سازی

تهدیدها

ناپایداری قوانینناپایداری شرایط سیاسی و اقتصادی سوریهناکافی بودن سیستم بانکیوجود فساد مالیبروکراسی شدیدکمبود سیاستهای شفاف در اقتصاد سوریه

فرصتها

انطباق نیازمنديهاي سوریه با توان فنی و تجاري ایرانروابط سیاسی مستحکموجود اشتراکات فرهنگی مستحکم

5. نتیجهگیری و پیشنهاد

بازارهایى مانند سوریه به دلیل قرابت و همسانى که با ظرفیتها، توان فنى و تولیدی کشورهایى نظیر ایران دارند، راهبردیترین عمل و ابزار در راستاى اهداف توسعه بخش بازرگانى کشورمان محسوب میگردند. در حقیقت کشورهایى مانند سوریه به دلیل نزدیکى سیاسى، فرهنگى و اجتماعى با ج. ا. ایران راهبردیترین اهداف و فرصتهاى اقتصادى به شمار میروند. سوریه از جمله کشورهایى است که در زمره بازارهاى نوظهور قرار دارد و اساساً به دلیل تشابه تقاضا این دسته از کشورها مهمترین عرصه فعالیت کشورهاى در حال توسعه نظیر ایران محسوب میگردند.

در بخش زیرساختها با فعالیت در سه حوزه راهبردى بانکدارى، بیمه و بورس به عنوان حلقههاى متصل راهبردى میتوان بر اقتصاد آن جامعه تأثیرگذار بود. از سویى دیگر صنعت پتروشیمى نیز با پوشش دادن به انواع کالاها و خدمات از بخشهاى مهم فعالیت در این کشور محسوب میگردد و تجارب شرکتهاى ایرانى در این عرصه بهترین بستر را براى ایجاد و گسترش این صنعت در سوریه پدید میآورد.

فعالیت و سرمایهگذارى در زمینه فناوري اطلاعات و اتوماسیون ادارى، نیروگاه و انرژى نیز منجر به حضور مؤثر در این کشور میگردد. از طرفى حضور فعالانه شرکتهاى ایرانی در بخشهاى سیمان، سیلو، خودرو، کشاورزى، صنایع تبدیلى کشاورزى، نساجى، نوسازى پالایشگاهها و نیروگاهها، آهن و فولاد، لوازم خانگى و … در کشور سوریه با عنایت به وجود بسترهاى مناسب در این بخشها قابل توجیه میباشد.

شرکت در نمایشگاههاى بینالمللى و برپایى نمایشگاههاى اختصاصى و تخصصى در این کشور به منظور فراهم آوردن امکان تبلیغ و معرفى محصولات غیرنفتى و شناخت ذوق، سلیقه و قدرت خرید مشتریان، شرکت در همایشهاى تجارى که توسط دستگاههاى

ذیربط دو کشور برگزار میگردد به منظور شناخت فرصتها و مزیتهاى فراروى همکاریها در بخشهاى مختلف، حضور در ترکیب هیأتهاى تجارى اعزامی به کشور سوریه به منظور بررسى زمینههاى لازم جهت توسعه فعالیتهاى تجارى در بخشهاى مختلف، پایش همهجانبه فعالیت رقبا در بازار این کشور و مهمتر از همه توجه به اصول بازاریابى نوین در صدور کالا و خدمات به سوریه، با در نظر گرفتن اینکه اصلیترین کالاهاى صادراتى ایران به سوریه شامل محصولات و صنایع کارخانهاى پایه میباشد که مطابق با نیازهاى وارداتى سوریه نیز شمار میرود، اهتمام جهت حضور فعال در بازارهاى این کشور و افزایش صادرات این دسته از اقلام با در نظر گرفتن بستهبندى مناسب کالا، ارائه قیمت رقابتى، تحویل به موقع کالا و توجه به سلایق مشتریان، استفاده از نمایندگى بومى براى عرضه محصولات بهطورکلى توجه دقیق به اصول بازاریابى میتوانند عوامل مؤثرى در گسترش و تسهیل فعالیتهاى تجارى شرکتهاى ایرانى در سوریه محسوب گردند.

از نکات حائز اهمیت میتوان به تدوین یک برنامه استراتژیک دقیق توسط شرکتهاى ایرانى براى حضور در بازار سوریه اشاره نمود.

بسیارى از شرکتهاى ایرانى فاقد یک برنامهریزى راهبردي و مدون جهت دستیابى به اهداف موردنظرشان میباشند و بسیارى از آنها با اصول و مبانى بازاریابى آشنایى کافى ندارند و بازاریابى را تنها به معناى فروش بیشتر میدانند. لذا تدوین یک برنامه جامع و دقیق و جامعنگر، آشنایى با اصول بازاریابى و کسب آخرین اطلاعات در مورد رقباى بالفعل و بالقوه محصولات صادراتى موردنظر در بازار سوریه و پایش آنها، اطلاع از آخرین موافقتنامههاى امضا شده بین رقبا و دولت سوریه و امتیازات متقابل اعطایى، آشنایى دقیق و ملموس از بازار سوریه و ویژگیهاى آن در موفقیت شرکتهاي ایرانی در امر صادرات به سوریه بیشک نقش اساسى را داراست.

منابع و ماخذ

[1] تراز تجاری سوریه، سایت Trade Monitor، 2018

[2] دفتر فناوری اطلاعات سوریه،2017

[3] سایت Statista

[4] سایت www.worldometers.info

[5] سایت knoema.com

[6] سازمان توسعه تجارت

[7] سایت www.coface.com

[8] سایت globaledge.msu.edu

[9] معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه

[10] Bina.co

[11] سایت indexmundi